نوشابه رژیمی زیرو یکی از نوشیدنی های پرطرفدار در میان مردم است که باور های متفاوتی در رابطه با آن وجود دارد. این نوشابه کالری بسیار پایینی دارد اما آیا ارزش غذایی آن مناسب است؟ در این مقاله از مجله ایرانیان به بررسی باید ها و نباید ها پیرامون نوشابه رژیمی زیرو پرداخته ایم.
ارزش غذایی نوشابه رژیمی زیرو
مواد تشکیل‌دهنده نوشابه‌های زیرو عبارتند از:
- آب گازدار
- رنگ کاراملی
- اسید فسفریک
- آسپارتام
- بنزوات پتاسیم (برای محافظت از طعم)
- طعم‌های طبیعی
- سیترات پتاسیم
- آسه سولفام پتاسیم
- کافئین
این نوشابه‌ها حاوی اسیدآمینه فنیل آلانین نیز هستند، بنابراین افراد مبتلا به فنیل کتونوری (PKU) باید از مصرف آنها اجتناب کنند. یک وعده 355 میلی‌لیتری نوشابه زیرو، حاوی این ارزش غذایی است:
- کالری: 0
- چربی کل: 0 گرم
- سدیم: 40 میلی‌گرم
- کل کربوهیدرات: 0 گرم
- کل قندها: 0 گرم
- پروتئین: 0 گرم
- پتاسیم: 60 میلی‌گرم
- کافئین: 34 میلی‌گرم
این نوشابه‌ها طعم‌های مختلفی مانند گیلاس، وانیل گیلاس، وانیل پرتقالی و وانیلی دارند. نوع بدون کافئین این نوشابه نیز در بازار موجود است.
آیا نوشابه رژیمی باعث کاهش وزن می شود ؟
نتایج تحقیقات مختلف درمورد اثرات کوکاکولا زیرو و سایر نوشیدنی‌های مصنوعی شیرین‌شده بر کاهش وزن وجود دارد. یک مطالعه مشاهده‌ای 8 ساله، نشان داد افرادی که بیش از 21 نوشیدنی شیرین مصنوعی در هفته می‌نوشیدند، در مقایسه با افرادی که این نوع نوشیدنی‌ها را مصرف نمی‌کردند، تقریباً دو برابر بیشتر، خطر اضافه‌وزن و چاقی را تجربه کردند.
همان مطالعه در جای دیگری اشاره کرد که کل کالری دریافتی روزانه در افرادی که با وجود افزایش وزن نوشیدنی‌های رژیمی مصرف می‌کردند، کمتر بود. این موضوع نشان می‌دهد شیرین‌کننده‌های مصنوعی ممکن است به روش‌های دیگری غیر از دریافت کالری هم بر وزن بدن تأثیر بگذارند.
تماس با ما
مطالعه دیگری نشان داد نوشیدن نوشابه‌های رژیمی یا زیرو با افزایش دور کمر طی 9 تا 10 سال بعد مرتبط است. ازسوی‌دیگر، بسیاری از مطالعات مداخله انسانی نشان می‌دهد استفاده از شیرین‌کننده های مصنوعی یا بی‌اثر است یا برای مدیریت وزن مفید قلمداد نمی‌شود.
در یک مطالعه تصادفی و کنترل شده 6 ماهه، افراد دارای اضافه‌وزن یا چاق، کاهش وزن متوسط 2 تا 2.5 درصد از وزن بدن خود را هنگام جایگزینی نوشیدنی‌های پرکالری با نوشیدنی‌های رژیمی یا آب تجربه کردند. بنابراین، شواهد در مورد اثرات نوشیدنی‌های مصنوعی شیرین‌شده بر مدیریت وزن متناقض بوده و تحقیقات بیشتری در این مورد لازم است.
ایا نوشابه لاغر میکند ؟
دلایلی وجود دارد که نشان می‌دهد نه تنها نوشابه‌های رژیمی باعث کاهش وزن نمی‌شوند، بلکه افزایش وزن را نیز در بر دارند. برخی از این دلایل عبارتند از:
افزایش اشتها
بد نیست بدانید که مصرف این نوشابه‌ها نه تنها باعث کاهش اشتها نمی شود، بلکه موجب تحریک هورمون‌های گرسنگی شده و با تغییر گیرنده‌های چشایی موجب افزایش اشتها می‌شوند. پس عملا مصرف آنها باعث افزایش وزن می‌شود، نه کاهش آن.
گول زننده بودن
وقتی شیرینی مصرف می‌کنیم، مغز به ما این سیگنال را می‌دهد که “مراقب باش، تو شیرینی زیادی مصرف کرده‌ای”، اما زمانی که نوشابه رژیمی مصرف می‌کنیم، مغز به این خیال که قندی مصرف نکرده، این سیگنال را صادر نمی‌کند. همین مورد موجب می‌شود تا ما به سمت مصرف شیرینی‌جات سوق داده شویم.
دریافت کالری بدون آن‌که متوجه شویم
کلمه رژیمی بودن برای این نوشیدنی به معنای فاقد کالری بودن آن نیست. این نوشابه‌ها حاوی اسپارتام هستند که با تبدیل به آمینو اسید و متانول در بدن، کالری آزاد می‌کنند. این میزان کالری از نظر تولیدکنندگان، کم است. به همین دلیل آن را فاقد کالری می‌دانند؛ در حالیکه اینطور نیست.
نوشابه‌های رژیمی با نوشابه‌های زیرو چه تفاوتی دارند ؟
این نوشیدنی‌ها تقریبا باهم تفاوتی ندارند. تنها چیزی که آنها را متفاوت میکند، نوع شیرین‌کننده و همچنین محتوای کافئین آن‌هاست، اگرچه این دو تفاوت برای بیشتر افراد قابل توجه نیست. در نوشابه‌های رژیمی از آسپارتام به‌عنوان عامل شیرین‌کننده استفاده می‌شود، اما نوشابه زیرو از آسپارتام و آسه سولفام پتاسیم استفاده میکند. آسه سولفام پتاسیم یکی دیگر از شیرین‌کننده‌های بدون کالری است که بدون افزایش سطح قندخون از بدن عبور میکند.
برچسب‌های مواد تشکیل‌دهندهنوشابه‌های رژیمی نشان می‌دهند که شیرین‌کننده اصلی آنها آسپارتام است و از آن‌جایی که مواد تشکیل‌دهنده به ترتیب وزن فهرست شده‌اند، منطقی است فرض کنیم این نوشیدنی‌ها نیز حاوی پتاسیم آسه سولفام بسیار کمی هستند. این بدان معنی است که این دو نوع نوشابه از نظر ترکیبات کاملاً مشابه هستند.
تفاوت اصلی دیگر آنها در محتوای کافئین است. نوشابه زیرو نسبت به نوشابه رژیمی، کافئین کمتری دارد. بااین‌حال، هردو نوشیدنی بسیار کمتر از حد مجاز روزانه (400 میلی‌گرم در روز برای بزرگسالان) کافئین دارند. یک تفاوت قابل بحث دیگر هم درمورد طعم این دو نوشیدنی است که هنوز بین طرفداران آنها اختلاف‌نظر وجود دارد.
نوشابه زیرو سرطان زاست ؟
علت طعم شیرین نوشابه‌های رژیمی، شیرین کنندههای مصنوعی و بدون کالری هستند. آسپارتام یکی از معروفترین شیرین کنندههای مصنوعی هست که در نوشابه‌های رژیمی بیشتر از بقیه شیرین کنندههای مصنوعی استفاده می‌شود. همواره در خصوص مضرات ناشناختهی شیرین کنندههای مصنوعی خصوصا آسپارتام ادعاهایی مطرح میشده اما این چند روز تمام فضای مجازی و اینترنت از این مساله پر شده است که آسپارتام می‌تواند سرطانزا باشد.
شیرین کننده نوشابه رژیمی زیرو
انواع مختلفی از شیرین‌کننده‌ها در نوشابه‌های رژیمی وجود دارد؛ مانند آسپارتام، ساخارین، سوکرالوز یا شیرین‌کننده‌های گیاهی مانند استویا هستند که ۲۰۰ تا ۱۳۰۰۰ برابر شیرین‌تر از شکر معمولی هستند. به طور کلی شیرین‌کننده‌ها اغلب ایمن هستند؛ اما همچنان بازار شایعات برسز آنها داغ است.
آسپارتام
آسپارتام بیشتر به دلیل نام تجاری خود، Equal شناخته می‌شود. می‌توان آن را در 6000 محصول از جمله نوشابه رژیمی، آب‌نبات نعناع فلفلی و بستنی بدون شکر یافت. آسپارتام 200 برابر شیرین‌تر از ساکارز است و با دیگر شیرین‌کننده‌های مصنوعی متفاوت است زیرا می‌تواند به طور کامل در بدن انسان تجزیه شود. محصولات جانبی آسپارتام که تجزیه می‌شوند به طور طبیعی در شیر، گوشت، میوه‌ها و سبزیجاتی که مردم هر روز می‌خورند، وجود دارد. علی‌رغم اخبار بدی که اغلب دریافت میکند، نظری که در “مواد غذایی و سم‌شناسی شیمیایی” منتشر شده است توضیح می‌دهد که هیچ ارتباطی بین آسپارتام و شرایط پزشکی مانند سرطان، زایمان زودرس و مشکلات عروقی وجود ندارد.
ایمنی سوکرالوز
سوکرالوز که به نام Splenda نیز شناخته می‌شود، متمایز است؛ زیرا چندین مطالعه حسی نشان داده است که پس از مصرف با جایگزین‌های قند دیگر طعم تلخی ندارد. یکی از مزایایی که تولیدکنندگان نوشابه رژیمی هنگام استفاده از سوکرالوز به آن اشاره می‌کنند این است که سطح شیرینی این ماده کاهش نمی‌یابد. مقامات بهداشتی در ایالات متحده و سایر کشورها تشخیص داده‌اند که سوکرالوز یک شیرین‌کننده مصنوعی بی‌خطر است.
ساخارین
ساخارین که معمولاً به عنوان Sweet’N Low شناخته می‌شود، در سال 1879 در دانشگاه جان‌هاپکینز کشف شد. بیش از 30 مطالعه نشان می‌دهد که ساخارین هیچ ارتباطی با سرطان ندارد و یک جایگزین بی‌خطر برای قند است.
آسه سولفام پتاسیم
Acesulfame Potassium همچنین با نام Ace-K شناخته می‌شود و از سال 1983 در غذاها و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود. حدود 90 مطالعه روی این شیرین‌کننده مصنوعی نشان می‌دهد که برای استفاده در محصولات غذایی انسان بی‌خطر است. مانند آسپارتام، Ace-K حدود 200 برابر شیرین‌تر از ساکارز است. Ace-K برای افرادی که دیابت دارند بی‌خطر است و مانند شکر معمولی روی پوسیدگی دندان تأثیر نمی‌گذارد.
مضرات نوشابه رژیمی زیرو
معمولا نوشیدن نوشابه های رژیمی یا زیرو اگر در حد اعتدال باشد عوارض خاصی ندارد، اما بااین‌حال، کافئین و شیرین‌کننده‌های مصنوعی ممکن است حتی در حد کم هم بر برخی افراد تأثیر منفی بگذارد. افرادی که به کافئین بسیار حساس هستند، بهتر است مراقب مصرف این نوشیدنی‌ها باشند.
به گفته بنیاد میگرن آمریکا، آسپارتام ممکن است برای برخی افراد باعث سردرد شود، اما سازمان غذا و دارو (FDA) آسپارتام را بی‌خطر می‌داند. برخی از مطالعات نشان داده‌اند آسپارتام ممکن است سرطانزا باشد، اما مطالعات دیگر با این موضوع مخالف هستند.
پتاسیم آسه سولفام نیز مانند آسپارتام از نظر اثرات سرطان‌زایی بالقوه در مطالعات قدیمی و جدیدتر موردارزیابی قرار گرفته، ولی شواهد در این مورد هنوز نامشخص است و به مطالعات بیشتری نیاز دارد. علاوه‌براین، نوشیدنی‌های مصنوعی شیرین مانند نوشابه های زیرو می‌توانند مشکلات زیر را ایجاد کنند.
افزایش خطر بیماری‌های قلبی
یک مطالعه مشاهده‌ای ارتباط بین نوشیدنی‌های شیرین‌شده مصنوعی و افزایش خطر ابتلابه بیماری‌های قلبی را درمیان زنان بدون سابقه قبلی بیماری قلبی نشان داده است.
افزایش خطر بیماری‌های کلیوی
محتوای بالای فسفر در نوشابه‌ها ممکن است باعث آسیب کلیه شود. یک مطالعه اشاره کرد کسانی که بیش از 7 لیوان نوشابه رژیمی در هفته می‌نوشند، دو برابر بیشتر در معرض خطر ابتلابه بیماری کلیوی قرار می‌گیرند.
تغییر میکروبیوم روده
برخی مطالعات نشان می‌دهد نوشیدنی‌های شیرین‌شده مصنوعی می‌توانند میکروبیوم روده را تغییر داده و باعث ضعف مدیریت و کنترل قندخون شوند.
خطر پوکی استخوان
یک مطالعه نشان داد مصرف روزانه نوشابه منجربه پوکی استخوان و کاهش تراکم آن تا کمتر از 3.7 تا 5.4٪ می‌شود. نتایج مشابهی برای کسانی که نوشابه های رژیمی مصرف می‌کردند نیز یافت شد.
ترک عادت نوشیدن نوشابه می‌تواند بسیار دشوار باشد، به‌همین دلیل است که بسیاری از مردم از شنیدن این‌که جایگزین سالمی برای نوشابه معمولی به نام نوشابه زیرو تولید شده است، هیجان‌زده شدند. اما کارشناسان سلامت می‌گویند این نوشیدنی به‌ظاهر سالم هم انتخاب خوبی نیست و به دلایل زیر، حتی می‌تواند بدتر از نوشابه معمولی باشد و بهتر است بسیار محدود شود.
افزایش وزن
تحقیقات نشان می‌دهد نوشیدن نوشابه‌های گازدار با طعم شیرین مانند نوشابه های رژیمی یا زیرو می‌تواند بر افزایش وزن تأثیر بگذارد.
فریب دادن مغز
دانشکده بهداشت عمومی هاروارد می‌گوید نوشیدنی‌های زیرو اشتها را برای سایر غذاهای شیرین افزایش داده و توانایی بدن را برای تخمین دقیق تعداد کالری‌های مصرف‌شده از بین می‌برد.
اثر مضر کافئین بر بدن
بسیاری از مردم فراموش می‌کنند نوشابه حتی نوع رژیمی یا زیرو حاوی کافئین است. مصرف بیش‌ازحد کافئین در روز می‌تواند باعث بی‌قراری، تحریک‌پذیری و اختلالات خواب شود.
فقدان مواد مغذی
این نوشیدنی‌ها معمولا فاقد کالری، چربی، کربوهیدرات، کلسترول یا قند هستند و هیچ ریزمغذی یا ویتامینی برای بدن کودکان یا بزرگسالان فراهم نمی‌کنند.
وجود مواد افزودنی
موادی مانند رنگ کارامل، اسید فسفریک، بنزوات پتاسیم، طعم‌دهنده‌های طبیعی و سیترات پتاسیم، برای ایجاد طعم شیرین و رنگ قهوه‌ای این نوشیدنی‌ها استفاده می‌شوند.
شیرین‌کننده‌های مصنوعی
این نوشیدنی‌ها با کمک ترکیب آسپارتام و آسه سولفام شیرین می‌شوند. آسپارتام با بیماری‌هایی مانند سرطان، تشنج، افسردگی، ADHD، افزایش وزن، لوپوس و بیماری آلزایمر مرتبط است.
