علت چاقی بدون پرخوری می تواند به دلیل وجود بسیاری از عوامل باشد. بسیار از بیماری ها وجود دارند که باعث چاقی ناگهانی می شوند. با شناخت این بیماری ها می توانید برای درمان راحت تر اقدام کنید. با این مقاله از مجله ایرانیان همراه باشید تا به بررسی علت چاقی بدون پرخوری بپردازیم.
علت چاقی بدون پرخوری
کمکاری تیروئید علت چاقی بدون پرخوری
پیشگیری از پرخوری همیشه کار ساز نیست زیرا ممکن است علت چاقی بر اثر وجود بیماری باشد. کمکاری تیروئید وضعیتی است که در آن غده تیروئید به اندازه کافی هورمونهای تیروئیدی مورد نیاز بدن را تولید نمیکند. این بیماری منجر به متابولیسم کندتر و افزایش وزن میشود. در چنین شرایطی حتی اگر فرد مقادیر زیادی غذا مصرف نکند و تغذیه سالم و تحرک کافی داشته باشد، باز هم ممکن است با افزایش وزن مواجه شود.
سندروم تخمدان پلیکیستیک علت افزایش وزن ناگهانی در زنان
در بانوان مبتلا به سندروم تخمدان پلیکیستیک نیز ممکن است بالا رفتن وزن را به خصوص در قسمت میانی بدن ایجاد شود؛ زیرا این سندروم باعث تولید بیش از اندازه هورمون مردانه میشود.
چاقی ناگهانی در اثر نارسایی قلبی و احتباس مایعات
اضافه وزن ناگهانی و تورم قسمت خاصی از بدن میتواند به دلیل احتباس مایعات ویا نارسایی قلبی باشد. اگر جریان خون با سرعت همیشگی به قلب نرسد و از آن خارج نشود، مایعات در بافت بدن جمع شده، بدن ورم میکند. ممکن است این تورم در ناحیه شکم، مچ پا، ساق پا و پنجهی پا اتفاق بیفتد. افزایش وزن یک کیلویی در عرض ۲۴ ساعت و ۲ کیلویی در یک هفته ممکن است از علائم نارسایی قلبی باشد.
چاقی ناگهانی در اثر مشکلات کلیوی
افزایش وزن ناگهانی ویا تورم بدن میتواند از علائم بیماریهای کلیوی مانند نارسایی کبدی و یا سندروم نفروتیک که باعث آسیب دیدن کبد میشوند، باشد. اگر کلیهها به خوبی کار نکنند، بدن مایعات را در خود نگه میدارد. کلیههای آسیب دیده قادر به دفع آب اضافی و مواد سمی از بدن نیستند؛ در نتیجه این مواد در بافتهای بدن جمع میشوند و در نتیجه وزن بالا میرود.
داروهای ضدافسردگی علت چاقی بدون پرخوری
برخی داروهای ضدافسردگی میتوانند باعث افزایش وزن شوند. مثالهایی از این داروها عبارتند از: آمیتریپتیلین، نورتریپتیلین، دوکسپین، ایمیپرامین، تریمیپرامین، میرتازاپین، پاروکستین و فلووکسامین.
تماس با ما
آنتیهیستامینها
برخی آنتیهیستامینها میتوانند باعث افزایش وزن شوند. این داروها عمدتاً بر روی گیرندههای اچ ۱ هیستامین در مغز تأثیر میگذارند و میتوانند اشتها را زیاد کنند. دیفنهیدرامین و سیپروهپتادین از این دسته داروها هستند.
بتا بلاکرها
برخی از بتا بلاکرها که برای کنترل فشار خون و پیشگیری از حمله قلبی تجویز میشوند، ممکن است باعث کمتحرکی، کاهش انگیزه برای ورزشکردن و افزایش وزن شوند. پروپرانولول از این دسته داروهاست.
کورتیکواستروئیدها (کورتونها) علت چاقی بدون پرخوری
داروهای خوراکی ضد التهابی قوی مانند پردنیزولون، دگزامتازون و هیدروکورتیزون میتوانند باعث مقاومت به انسولین، افزایش سطح گلوکز خون و در نهایت ذخیره چربی بیشتر شوند.
چاقی ناگهانی در اثر بیخوابی
محققان نشان داده اند که کمبود خواب میتواند باعث بالا رفتن یکباره وزن شود. ایجاد تغییر در الگوی خواب و به دنبال آن تغییر در الگوی غذا خوردن مانند ایجاد پرخوری و ایجاد تغییرات در حس و حال نیز میشود که میتواند دلیلی بر تغییر در متابولیسم شده و وزن را افزایش دهد. کسانی که در طی مدت زمانی طولانی از کمبود خواب رنج میبرند، تمایل بیشتری به مصرف کربوهیدرات و پرخوری دارند به همین دلیل وزنشان بالا میرود. این افراد بعد از خوردن وعده شام نیز به دلیل نخوابیدن و استفاده از سایر مواد غذایی کالری بیشتری مصرف میکنند.
سندرم کوشینگ (Cushing’s syndrome)
سندرم کوشینگ وضعیتی است که در آن بدن کورتیزول بیش از حد تولید میکند، هورمونی که میتواند باعث افزایش وزن و افزایش چربی بدن شود. سندرم کوشینگ زمانی که به مدت طولانی در معرض استرس هستید و یا داروهای استروئیدی استفاده میکنید، اتفاق میافتد.
ژنتیک علت چاقی بدون پرخوری
ژنتیک نقش مهمی در وزن بدن افراد دارد. اگر والدین چاق داشته باشید، احتمال چاقی بدون پرخوری در شما بیشتر است. ژنها میتوانند بر اشتها، احساس سیری و گرسنگی، نحوه سوخت و ساز بدن، توزیع چربی و حتی پرخوری ناشی از استرس و اضطراب تأثیر بگذارند.
بیش از ۵۰۰ ژن مرتبط با چاقی در انسان شناسایی شده است. افرادی که قبل از ۲ سالگی به چاقی مبتلا شدهاند، نیز نقش ژنتیک را در چاقی دارند.
چگونه میتوانید بفهمید ژنتیک عامل چاقی شما است ؟
- مشاوره با متخصصان در این زمینه میتواند به شناخت بهتری از نقش ژنتیک در چاقی کمک کند.
- مطالعه علمی و دقیق در این زمینه نیز میتواند پاسخ به سوالات شما را فراهم کند.
عادتهای کودکی و نوزادی
محیط و عادتهای غذایی در دوران کودکی و نوزادی میتوانند تأثیر زیادی بر رفتار آینده کودکان داشته باشند. به همین دلیل، تربیت کودکان با عادتهای غذایی سالم و فعالیت بدنی مهم است.
مقاومت به لپتین
لپتین یک هورمون مهم است که به تنظیم متابولیسم و اشتها کمک میکند. مقاومت به لپتین میتواند منجر به چاقی بدون پرخوری شود.
استرس و موارد مربوط به آن
استرس و شرایط روزمره میتوانند تأثیر زیادی بر وزن بدن داشته باشند.
عواملی که در افزایش وزن تاثیر دارند
مصرف بیش از حد نمک
مصرف سدیم (نمک) باعث احتباس آب در بدن میشود. آب دارای وزن و حجم است و ممکن است باعث افزایش وزن شما شود. بنابراین اگر چند روز متوالی پشت سر غذاهای شور و پرنمک بخورید، ممکن است متوجه چاقتر به نظر رسیدن خود شوید.
فست فودها سرشار از سدیم هستند. اگر به تازگی مصرف فست فودها را در رژیم غذایی خود افزایش دادهاید، علت چاقی ناگهانی شما ممکن است همین مسئله باشد. سعی کنید بیشتر از غذاهای خانگی استفاده کنید و مصرف نمک را در رژیم غذایی خود کاهش دهید.
ترک سیگار
جالب است بدانید که برخی از افراد با ترک سیگار دچار افزایش وزن یا چاقی ناگهانی میشوند. این مسئله به دو علت میتواند باشد: زمانی که فرد سیگاری بوده، نیکوتین باعث سرکوب اشتهای وی شده است و علت دیگر آنکه استرس ممکن است از علائم ترک سیگار باشد و منجر به پرخوری شود.
در ماه اول پس از ترک سیگار، بسیاری از افراد حدود 1 کیلوگرم وزن اضافه میکنند. تا 3 ماه نخست بعد از ترک سیگار روند افزایش وزن تا حدودی ادامه دارد و بعد از 6 ماه دیگر وزن ثابت خواهد شد.
ممکن است زیاد غذا میخورید اما نمیدانید
چاقی ناگهانی ممکن است به این دلیل باشد که شما اخیرا در سبک زندگی خود موردی را تغییر دادهاید اما نسبت به آن بیتوجه هستید. مثلا ممکن است به تازگی ظروف جدیدی خریدهاید و سایز آنها از ظرفهای قبلی شما بزرگتر است. به این ترتیب شاید بیشتر از گذشته غذا میخورید و آگاهانه به آن فکر نکردهاید. دقت کنید که هر تغییر کوچک در سبک زندگی ممکن است باعث افزایش وزن شما شود. مثلا اگر قبلا به باشگاه میرفتید و حالا دیگر نمیروید، کاهش فعالیت بدنی شما بدون شک افزایش وزن را به دنبال خواهد داشت.
رژیم غذایی نامناسب
یکی از دلایل اصلی چاقی ناگهانی رژیم غذایی نامناسب است. در بسیاری موارد خود فرد متوجه تغییر در رژیم غذایی و افزایش کالری دریافتی خود نمیشود. مصرف مقادیر زیاد غذاهای فرآوری شده، فستفود و نوشیدنیهای شیرین میتواند منجر به افزایش وزن در مدت زمان کوتاهی شوند. این غذاها معمولاً کالری، قند و چربی بالایی دارند که میتوانند باعث
افزایش سریع وزن و چاقی ناگهانی گردند. علاوه بر این، مصرف بیش از حد الکل نیز میتواند به افزایش وزن ناگهانی کمک کند، زیرا الکل کالری بالایی دارد و علاوه بر این منجر به پرخوری میشود.
عدم فعالیت بدنی علت چاقی بدون پرخوری
یکی دیگر از دلایل چاقی ناگهانی عدم فعالیت بدنی است. افرادی که سبک زندگی کمتحرکی دارند و ورزش منظم انجام نمیدهند در معرض خطر بیشتری برای افزایش سریع وزن هستند. عدم تحرک میتواند منجر به متابولیسم کندتر شده و ذخیره چربی و افزایش وزن شدید را ایجاد کند.
بارداری
بارداری و زایمان میتواند باعث افزایش ناگهانی وزن و چاقی در زنان شود. در دوران بارداری، بدن برای حمایت از رشد و نمو جنین دچار تغییرات زیادی میشود، از جمله افزایش چربی بدن و احتباس مایعات. این تغییرات میتواند منجر به افزایش وزن شود که بخشی طبیعی و سالم از فرآیند بارداری است.
کاهش وزنی که در دوران بارداری بهدستآمده، ممکن است به راحتی پس از زایمان میسر نباشد. این میتواند به دلیل عوامل مختلفی از جمله تغییرات هورمونی، استرس، کمبود خواب و مشکل در یافتن زمان برای ورزش و رژیم غذایی سالم در حین مراقبت از نوزاد باشد.
قاعدگی
قاعدگی از اصلیترین دلایل افزایش وزن دورهای در خانمها به حساب میآید. چرخه قاعدگی اغلب با تجمع آب و نفخ شکم و به تبع آن با چاقی ناگهانی همراه است. این امر معمولا به دلیل تغییرات ایجاد شده در ترشح هورمونهای استروژن و پروژسترون اتفاق میافتد. این افزایش وزن معمولا با پایان دوره قاعدگی فروکش میکند و گاهی اوقات ممکن است در زمان تخمکگذاری مجددا ظاهر شود.
رژیم غذایی مناسب برای جلوگیری از چاقی
با رعایت اصول اولیه تغذیه سالم می توان از چاقی پیشگیری کرد. در اینجا تغییرات ساده ای وجود دارد که می توانید در عادات غذایی خود ایجاد کنید که به کاهش وزن و جلوگیری از چاقی کمک می کند.
اطمینان حاصل کنید که رژیم غذایی شما شامل انواع میوه ها، سبزیجات، پروتئین های بدون چربی و غلات کامل است. از غذاهای فرآوری شده مملو از قندهای پنهان و چربی های ناسالم خودداری کنید.
آب بیشتری بنوشید و تمام نوشیدنی های قندی را از رژیم غذایی خود حذف کنید. آب را به نوشیدنی مورد علاقه خود تبدیل کنید. چای و قهوه بدون شیرینی نیز خوب هستند. موارد دیگری که رعایت آنها بسیار مفید است عبارت اند از:
- غذاهای سرخ شده، فست فودها و میان وعده های شیرین را حذف کنید.
- هنگام غذا خوردن سرعت خود را کم کنید، هر لقمه را بچشید و به نشانه های گرسنگی و سیری بدن خود توجه کنید.
- از وسایلی که حواستان را پرت میکنند مانند گوشیهای هوشمند و تلویزیون در طول وعدههای غذایی خودداری کنید.
- از نوشیدنی های شیرین مانند نوشابه و آبمیوه خودداری کنید.
- از مصرف الکل اجتناب کنید.
- هنگام خرید، مواد غذایی سالم را انتخاب کنید.
- ریزهخواری را کاهش دهید.
پیشگیری از چاقی و اضافه وزن
فعالیت بدنی و ورزش
اکثر دستورالعملهای بینالمللی توصیه میکنند که بزرگسالان حداقل 150 دقیقه در هفته فعالیت بدنی با شدت متوسط داشته باشند. این یعنی حداقل 30 دقیقه در روز، پنج روز در هفته.
چه پیادهروی سریع، دوچرخهسواری، یا رفتن به باشگاه، فعالیتی را پیدا کنید که از آن لذت میبرید تا تناسب اندام بخشی پایدار از زندگیتان باشد.
مدیریت استرس
واکنش هر فردی به استرس متفاوت است، اما شواهد نشان میدهد که استرس خطر چاقی را افزایش میدهد. استرس مزمن سطح هورمون استرس کورتیزول را افزایش می دهد و منجر به افزایش وزن می شود. همچنین میتواند منجر به انتخابهای غذایی ضعیف شود، زیرا کورتیزول و سایر هورمونهای استرس میتوانند “میل به کربوهیدرات” را افزایش دهند و قضاوت و قدرت اراده را دشوار کنند.
به بسیاری از راههای سالم برای غلبه بر استرس نگاه کنید و آنچه را که برای شما بهتر است، بیابید. تمرینات کاهش استرس مانند مدیتیشن، یوگا یا تمرینات تنفس عمیق میتوانند کمک کننده باشند. به پیاده روی روزانه بروید و به موسیقی مورد علاقه خود گوش دهید، با دوستان خود دور هم جمع شوید یا هر کار دیگری که به شما آرامش و شادی می دهد انجام دهید.
خواب کافی
مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها هفت ساعت یا بیشتر خواب را برای بزرگسالان 18 سال و بالاتر و حتی خواب بیشتر برای افراد جوان توصیه می کند. این امر به هدف پیشگیری از چاقی گسترش می یابد.
- اجتناب از کافئین، وعده های غذایی بزرگ و الکل قبل از رفتن به رختخواب.
- ورزش کردن در طول روز.
- اطمینان حاصل کنید که اتاق خواب آرام، آرامش بخش، تاریک و دمای راحت است.
- پرهیز از نگاه کردن به صفحههای نمایش مانند تلویزیون، کامپیوتر و گوشیهای هوشمند قبل از خواب و در صورت لزوم بیرون آوردن این وسایل از اتاق خواب.
- ایجاد یک برنامه خواب مداوم، رفتن به رختخواب هر شب در یک ساعت مشخص و بیدار شدن در ساعت معین هر روز صبح، حتی آخر هفته ها.
تغییر عادات، تغییر زندگی
عادات ناسالم را از طریق اصلاح رفتار شناسایی و برطرف کنید. تغییرات تدریجی و پایدار منجر به موفقیت بلندمدت می شود. اهداف واقع بینانه تعیین کنید و دستاوردهای خود را در طول مسیر جشن بگیرید.
