جوان‌ سازی پوست با پلاسمای سرد، لیزر و RF

با افزایش طول عمر و تغییر شیوه های زندگی، مراقبت از پوست و تلاش برای حفظ جوان ی آن اهمیت بیشتری یافته است. در دو دهه ی گذشته، گرایش از جراحی های تهاجمی به سمت تکنیک های غیرجراحی و حداقل تهاجمی بوده است. افرادی که خواهان رفع چین وچروک، شل شدن پوست و لکه های رنگی هستند اکنون به دنبال درمان هایی هستند که نتایج قابل توجهی داشته باشد اما دوران نقاهت کوتاه و عوارض جانبی اندکی داشته باشد. سه فناوری مهم که در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته اند شامل پلاسمای سرد (Cold Atmospheric Plasma یا CAP)، لیزر و رادیوفرکانسی (RF) است. هر یک از این روش ها با مکانیسم ها و کاربردهای متفاوت، انتخاب های متنوعی را پیش روی متخصصان پوست و زیبایی قرار می دهند.

این مقاله با هدف بررسی علمی و کاربردی این سه فناوری نگارش شده و شامل توضیح مکانیسم های عمل، شواهد بالینی، مزایا، معایب و نحوه انتخاب روش مناسب برای هر فرد است. اطلاعات موجود بر اساس مقالات علمی معتبر و گزارش های بالینی جمع آوری شده است تا به خوانندگان کمک کند تصمیمی آگاهانه بگیرند.

پلاسمای سرد (Cold Plasma)

تعریف و نحوه عمل

پلاسما حالت چهارم ماده و شامل یون ها، الکترون ها، اتم ها و مولکول های باردار است. در پلاسمای سرد، دما به اندازه ای پایین است که آسیب حرارتی به بافت وارد نمی شود اما واکنش های شیمیایی مهمی رخ می دهد. این پلاسما با ایجاد ترکیبات فعال شامل گونه های واکنش زای اکسیژن و نیتروژن (RONS) عمل می کند. RONS می تواند باکتری ها را از بین ببرد، سیگنال های التهابی را مهار کرده و فرآیند ترمیم بافت را تحریک کند. مقاله ای در Frontiers in Bioengineering and Biotechnology گزارش داد که پلاسما سرد با کاهش سایتوکاین های پیش التهابی (TNF-α، IL‑۶، IL‑۱β) و فاکتورهای ترشحی مرتبط با پیری (MMP‑۳، MMP‑۹) سرعت ترمیم زخم را افزایش می دهد. به علاوه این درمان باعث افزایش فاکتورهای ترمیمی همچون VEGF، bFGF، TGF-β و کلاژن I و آلفا اسموت آکتین شد. آن مطالعه همچنین نشان داد که پلاسما سرد می تواند تعادل میکروبیوم پوست را بهبود داده و با کاهش باکتری های بیماری زا و افزایش باکتری های مفید به کاهش عفونت کمک کند.

کاربردهای جوان سازی پوست

پلاسمای سرد برای درمان زخم های مزمن و عفونت ها استفاده شده و اکنون به عنوان روش نوینی برای جوان سازی پوست مطرح است. در یک مطالعه بررسی جامع در زمینه پلاسمای درماتولوژی آمده است که در نمونه های حیوانی، استفاده از پلاسما نیتروژن پالس دار باعث افزایش ضخامت اپیدرم، افزایش تکثیر فیبروبلاست و افزایش سنتز کلاژن شد و حتی قطر فولیکول های مو را افزایش داد. این تغییرات نشان دهنده تحریک قوی بازسازی پوست و فولیکول های مو توسط پلاسمای سرد است.

برای مشاوره رایگان دریافت خدمات

اطلاعات خود را وارد کنید

"(ضروری)" indicates required fields

نام و نام خانوادگی(ضروری)

شماره تماس(ضروری)

استان(ضروری)

استان خود را مشخص کنیدتهرانآذربایجان شرقیآذربایجان غربیاردبیلاصفهانالبرزایلامبوشهرچهارمحال و بختیاریخراسان جنوبیخراسان رضویخراسان شمالیخوزستانزنجانسمنانسیستان و بلوچستانفارسقزوینقمکردستانکرمانکرمانشاهکهگیلویه و بویراحمدگلستانگیلانلرستانمازندرانمرکزیهرمزگانهمدانیزد

تمایل به دریافت چه خدماتی دارید؟(ضروری)

لاغری و رژیم

زیبایی و جوانسازی

لیزر موهای زائد

کاشت مو و ابرو

مطالعه دیگری که در Plastic and Reconstructive Surgery Global Open منتشر شد، اثرات پلاسمای دمای پایین (LTP) را بر ۴۰ زن در تایلند بررسی کرد. بیماران یک بار در هفته به مدت پنج جلسه تحت درمان LTP قرار گرفتند و شاخص های ملانین، اریتما و الاستیسیته و همچنین مقیاس چین وچروک فیتزپاتریک اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که امتیاز چین وچروک فیتزپاتریک به طور میانگین ۰.۴۷ در هفته چهارم و ۰.۸۹ در هفته دوازدهم بهبود یافت. همچنین به طور معنی داری در شاخص های ملانین، اریتما و الاستیسیته در نواحی اطراف چشم و دهان بهبود مشاهده شد و اکثر افراد در مقیاس چهارگانه، ۵۱ ٪ تا ۷۵ ٪ بهبود داشتند. ۶۰ ٪ افراد بیش از ۷۵ ٪ کاهش لکه های رنگی، ۵۰ ٪ کاهش چین وچروک و ۵۷.۵ ٪ افزایش الاستیسیته را گزارش کردند. این مطالعه نشان داد که LTP می تواند روشی مؤثر و ایمن برای رفع چین وچروک، لکه های تیره و افزایش خاصیت کشسانی پوست باشد.

مکانیسم تحریک ترمیم و ایمنی

پلاسمای سرد با ایجاد رادیکال های اکسیژن و نیتروژن و میدان های الکتریکی، سیگنال های بیوشیمیایی را فعال می کند. این سیگنال ها باعث افزایش سنتز فاکتورهای رشد مانند FGF-2، VEGF و NO می شوند و فرآیند نئوکلٔلاژنز و آنژیوژنز را تحریک می کنند. همچنین برخلاف لیزرهای ابلیتیو، لایه های اپیدرم را دست نخورده باقی می گذارد؛ بدین ترتیب پوشش زیستی طبیعی به عنوان پانسمان محافظ عمل کرده و روند بهبود سریع می شود

از نظر ایمنی، مطالعات متعدد گزارش کرده اند که درمان با CAP در صورت رعایت پارامترهای استاندارد، عوارض جانبی جدی ندارد. مرور مطالعات نشان می دهد که حتی دوره های درمان ۱۴ روزه در مدل حیوانی هیچ گونه التهاب مزمن یا تومورزایی ایجاد نکرد و پیگیری پنج ساله بیماران نیز هیچ نشانه ای از سرطان یا آسیب پایدار نشان نداد. با این حال، طول مدت و قدرت پلاسما باید متناسب با نوع پوست و مشکل تنظیم شود؛ افزایش بیش از حد توان یا مدت زمان درمان می تواند به سوختگی یا تورم طولانی مدت منجر شود

مزایا و معایب

مزایا:

• بدون درد قابل توجه و نیاز به بی حسی حداقل؛ درمان اغلب در مطب بدون نیاز به بستری انجام می شود.

• عدم وابستگی به کروموفور؛ بنابراین در انواع پوست (Fitzpatrick I–VI) قابل استفاده است و خطر تغییر رنگ کمتر است.

• تحریک سنتز کلاژن و جوان سازی پوست، بهبود لکه ها و جای جوش و حتی ریزش مو.

• بازیابی سریع و امکان انجام فعالیت های روزمره تقریباً بلافاصله بعد از درمان.

معایب:

• تکنولوژی جدید است و هنوز تنوع دستگاه ها و پروتکل های استاندارد کم است؛ هزینه ها ممکن است بالا باشد.

• نیاز به متخصص آموزش دیده برای تنظیم دقیق پارامترها؛ استفاده نادرست ممکن است به سوختگی یا تغییر رنگ موقت منجر شود.

• نتایج ممکن است به تدریج و پس از چند جلسه درمان ظاهر شود؛ بیماران باید صبور باشند.

لیزر های جوان سازی پوست

دسته بندی کلی

لیزرهای پوست با هدف بازسازی بافت و اصلاح رنگ و بافت مورد استفاده قرار می گیرند. پنج کلاس اصلی وجود دارد: لیزرهای ابلیتیو و غیر ابلیتیو که هر یک در حالت فرکشنال (fractionated) یا غیر فرکشنال استفاده می شوند، و دسته ی دیگری با تکنولوژی رادیوفرکانسی تلفیق شده است.

• لیزرهای ابلیتیو مانند CO₂ (۱۰,۶۰۰ نانومتر) و Er:YAG (2940 نانومتر) با بخار کردن آب بافتی باعث برداشتن لایه اپیدرم و بخشی از درم می شوند. این فرآیند آسیب حرارتی کنترل شده ای ایجاد می کند که تولید کلاژن جدید و انقباض پوست را تحریک می کند. نتایج این لیزرها چشمگیر و برای درمان چین وچروک عمیق، جای آکنه و لکه های شدید مناسب است اما نیاز به دوره نقاهت طولانی تر دارد و خطر عوارض مانند اسکار و تغییر رنگ دائمی پوست وجود دارد.

• لیزرهای غیر ابلیتیو انرژی خود را به لایه های عمقی تر پوست منتقل می کنند بدون اینکه سطح پوست را تخریب کنند. این لیزرها با تحریک تولید کلاژن و الاستین، پوست را سفت می کنند و بافت و رنگ را بهبود می بخشند. مزیت آن ها، دوران نقاهت کوتاه و کاهش عوارض جانبی است؛ با این حال اثرات معمولاً ملایم تر از لیزرهای ابلیتیو هستند و ممکن است به جلسات بیشتری نیاز باشد.

• لیزرهای فرکشنال (مانند Fraxel) فقط بخشی از سطح پوست را در هر پالس درمان می کنند و شبکه ای از ستون های میکروسکوپی آسیب ایجاد می کنند. این روش اجازه می دهد بافت اطراف، به عنوان منبع سریع التئام عمل کرده و دوره بهبود را کوتاه کند. لیزرهای فرکشنال در هر دو نوع ابلیتیو و غیر ابلیتیو موجود هستند و به پزشکان امکان می دهند که تعادلی بین اثربخشی و زمان بهبود ایجاد کنند

لیزر CO₂ و Er:YAG

لیزر CO₂ با طول موج ۱۰,۶۰۰ نانومتر جذب بالایی در مولکول های آب دارد. در حالت پالس کوتاه، هر پالس می تواند ۲۰ تا ۳۰ میکرون پوست را تبخیر کرده و لایه های مجاور را در حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ میکرون گرم کند. این لیزر باعث انقباض فوری ناحیه درمان شده از طریق دناتوراسیون کلاژن شده و سپس تولید کلاژن جدید را تحریک می کند؛ به همین دلیل در رفع چین وچروک های ناحیه چشم و اطراف دهان بسیار مؤثر است. اما خطرهای مهمی مانند هیپوپیگمانتاسیون دائمی یا هایپرپیگمانتاسیون و نیز زخم وجود دارد و انتخاب بیمار و تنظیم دقیق انرژی نقش مهمی دارد.

لیزر Er:YAG با طول موج ۲۹۴۰ نانومتر نسبت به CO₂ انرژی کمتری در بافت اطراف منتشر می کند، به همین دلیل آسیب حرارتی کمتری ایجاد می کند. این لیزر برای رفع خطوط ظریف، لکه های سطحی و اسکارهای سطحی مناسب است. در مدل فرکشنال، ترکیب لیزر Er:YAG با CO₂ امکان کنترل بیشتر عمق و اثر را فراهم کرده است.

انتخاب بیمار و عوارض احتمالی

انتخاب بین لیزر ابلیتیو و غیر ابلیتیو به عواملی مانند نوع پوست (Fitzpatrick)، عمق چین وچروک، اسکار یا لکه های پوستی، تحمل بیمار نسبت به دوران نقاهت و انتظار از نتایج بستگی دارد. بیماران با پوست تیره یا سابقه کلوئید ممکن است در معرض خطر بیشتری برای تغییر رنگ یا اسکار باشند و بهتر است از روش های غیر ابلیتیو یا فرکشنال استفاده کنند. از عوارض ممکن می توان به اریتما، تورم، پوسته ریزی، عفونت ثانویه، اسکار، و تغییرات دائمی رنگدانه اشاره کرد. رعایت مراقبت های بعد از درمان، شامل استفاده از ضدآفتاب های طیف وسیع، مرطوب کننده و اجتناب از نور خورشید، برای کاهش عوارض ضروری است.

جمع بندی لیزرها

لیزرها ابزار قدرتمندی برای جوان سازی پوست هستند. لیزرهای ابلیتیو با نتایج چشمگیر و دوره نقاهت طولانی، برای مشکلات شدید مناسب هستند؛ در حالی که لیزرهای غیر ابلیتیو یا فرکشنال با ایمنی و دوران نقاهت کوتاه تر برای چین وچروک های سطحی و بهبود بافت پوست انتخاب می شوند. انتخاب روش مناسب باید توسط پزشک متخصص و با در نظر گرفتن شرایط فردی انجام شود.

رادیوفرکانسی (RF)

نحوه عمل و انواع دستگاه ها

رادیوفرکانسی فناوری ای است که از جریان الکتریکی با فرکانس بالا برای تولید گرما در بافت های عمقی پوست استفاده می کند. در مقاله ی مروری در مجله Seminars in Plastic Surgery آمده است که دستگاه های RF «سیستم های گرمایش حرارتی هستند که شبیه مایکروویو عمل می کنند؛ انرژی RF از سطح پوست عبور کرده و به لایه های عمیق تر نفوذ می کند، در حالی که سطح پوست تقریباً دست نخورده می ماند» این حرارت باعث جمع شدن الیاف کلاژن قدیمی و تحریک سنتز کلاژن و الاستین جدید می شود و در نتیجه سفت شدن پوست و بهبود خطوط ایجاد می کند.

دستگاه های RF در انواع تک قطبی (monopolar)، دو قطبی (bipolar) و چند قطبی عرضه می شوند. نوع تک قطبی امکان نفوذ عمیق تر به بافت ها و حتی لایه چربی را فراهم می کند. به همین دلیل می تواند علاوه بر سفت کردن پوست، به کاهش چربی زیر پوست نیز کمک کند، هرچند این ویژگی ممکن است در برخی افراد موجب لاغری ناخواسته شود.

دستگاه های جدیدتر RF با استفاده از سوزن های میکرونی (microneedle RF) یا ترکیب با لیزر دیود یا نور پالسی شدید (IPL) تلاش می کنند که اثر را افزایش داده و عوارض را کاهش دهند. ترکیب RF با دیود یا IPL در یک مطالعه سبب بهبود ۲۶ درصدی ارزیابی بالینی و ۷۱ درصد رضایت بیمار شد؛ هرچند بسیاری از بیماران درد و اریتما را تجربه کردند.

شواهد بالینی و اثربخشی

در یک کارآزمایی بالینی سال ۲۰۲۵ که در مجله Journal of Cosmetic Dermatology منتشر شد، ۳۶ بیمار بین ۲۵ تا ۵۵ سال به دو گروه RF و اولتراسوند متمرکز تقسیم شدند. هر بیمار یک جلسه درمان دریافت کرد و نتایج در ماه اول و سوم بررسی شد. مطالعه نشان داد که هر دو روش منجر به بهبود معنی دار چین وچروک ناحیه میانی و پایینی صورت شدند؛ در ماه اول، گروه اولتراسوند نتایج بهتری داشت، اما در ماه سوم، هر دو گروه پیشرفت قابل توجهی نشان دادند.

این مطالعه گزارش کرد که RF و اولتراسوند با افزایش دمای بافت عمقی، انقباض موقتی کلاژن ایجاد کرده و سپس سنتز کلاژن و الاستین جدید را تحریک می کنند؛ همچنین این فرآیند می تواند چربی زیر پوست را کاهش دهد و باعث سفت شدن پوست شود. عوارض جانبی شامل درد خفیف، اریتما و ورم موقت بود که طی نیم ساعت تا سه روز برطرف شد و هیچ گونه اسکار یا تغییر رنگی مشاهده نشد.

مطالعه دیگری در سال ۲۰۲۴ با عنوان Subjective Evaluation of Monopolar Radiofrequency تجربیات بیماران پس از یک جلسه RF را بررسی کرد. از ۳۴ بیمار، ۸۲٪ از نتیجه رضایت داشتند و بیشترین بهبود در نواحی میانه و پایین صورت و پلک ها مشاهده شد. اکثر بیماران تغییر را طی ۱ تا ۲ ماه احساس کردند و اثرات اوج در همین بازه زمانی گزارش شد. عوارض شامل تورم و اریتما بود که ظرف یک هفته برطرف شد و نمره درد به طور متوسط ۱.۹۴ از ۳ بود، یعنی ناراحتی خفیف تا متوسط. این مطالعه همچنین توضیح داد که جریان برق با فرکانس بالا، گرمایی ایجاد می کند که می تواند به لایه های عمقی درم و حتی چربی نفوذ کند و در عین حال اپیدرم را سالم نگه دارد؛ این حرارت باعث ضخیم شدن و کوتاه شدن کلاژن می شود و به تدریج در طی ۴ تا ۶ ماه پوست را سفت می کند

مزایا و معایب

مزایا:

• روشی غیرتهاجمی است و برای انواع پوست قابل استفاده است.

• درد و زمان نقاهت نسبتاً کم است؛ اکثر بیماران تنها درد خفیف و تورم موقتی گزارش می کنند

• قابلیت نفوذ عمیق به بافت و تحریک سفت شدن پوست و کاهش چربی زیرپوستی؛ نتایج به خصوص در ناحیه فک و گردن خوب است.

• امکان ترکیب با اولتراسوند، لیزر یا میکرونیدلینگ برای افزایش اثربخشی.

معایب:

• نتایج معمولاً تدریجی است و برای مشاهده اثر کامل ممکن است چند ماه زمان نیاز باشد

• افراد دارای پیس میکر، ایمپلنت فلزی یا زنان باردار نباید از این روش استفاده کنند.

• احتمال ایجاد سوزش، تاول یا تغییرات موقتی در حس پوست وجود دارد؛ انتخاب انرژی مناسب و دستگاه معتبر بسیار مهم است.

• بعضی بیماران ممکن است از کاهش ناخواسته چربی ناراضی باشند، بنابراین باید مشاوره دقیق انجام شود

مقایسه و انتخاب روش مناسب

مقایسه کلی

انتخاب درمان مناسب

• نوع مشکل پوستی: برای چین وچروک عمیق، اسکارهای آکنه یا آسیب شدید ناشی از نور خورشید، لیزرهای ابلیتیو مانند CO₂ یا Er:YAG مؤثرترین نتایج را ارائه می دهند، هرچند دوره نقاهت طولانی دارند. برای خطوط سطحی یا بهبود بافت و رنگ پوست بدون دوران نقاهت طولانی، لیزرهای غیرابلیتیو یا فرکشنال مناسب تر هستند.

• نوع پوست: افرادی با پوست تیره ممکن است در برابر لیزرهای ابلیتیو خطر بالاتری برای هیپوپیگمانتاسیون یا هیپرپیگمانتاسیون داشته باشند. پلاسمای سرد و رادیوفرکانسی به دلیل عدم وابستگی به کروموفور، برای تمامی انواع پوست ایمن تر محسوب می شوند.

• تحمل بیمار به نقاهت: اگر بیمار نمی تواند دوران نقاهت طولانی یا ریسک بالای عوارض را تحمل کند، روش هایی مانند پلاسمای سرد یا رادیوفرکانسی که زمان بهبود کوتاه تری دارند، گزینه مناسبی هستند.

• نتایج مطلوب: برای افرادی که می خواهند بهبود چشمگیرتری در مدت کوتاه داشته باشند و حاضرند ریسک و هزینه بیشتری بپذیرند، لیزرهای ابلیتیو انتخاب اول است. برای بهبود تدریجی و ملایم اما ایمن، RF یا CAP مناسب تر است.

• امکان ترکیب: بسیاری از متخصصان برای کسب نتایج بهینه از ترکیب روش ها استفاده می کنند؛ مثلاً استفاده از RF همراه با لیزر یا CAP برای بهبود همزمان سطح و عمق پوست و کاهش دوره بهبود

جمع بندی

فناوری های غیرجراحی جوان سازی پوست طی سال های اخیر پیشرفت چشمگیری داشته اند. پلاسمای سرد با مکانیسم بیوشیمیایی و غیر حرارتی خود، روشی نوین و کم عارضه برای تحریک بازسازی پوست، بهبود لکه ها و حتی رشد مو محسوب می شود. لیزرها به عنوان ابزار قدرتمند برای رفع چین وچروک و اسکار، در دو دسته ابلیتیو و غیرابلیتیو و به صورت فرکشنال توسعه یافته اند و امکان تنظیم تعادل بین اثربخشی و دوران نقاهت را فراهم می کنند. رادیوفرکانسی نیز با ایجاد گرمای عمقی و تحریک کلاژن، روشی امن و مناسب برای سفت کردن پوست و کاهش چربی زیرپوستی است که نتایج آن طی چند ماه ظاهر می شود.

انتخاب روش مناسب باید با مشاوره تخصصی انجام شود و عواملی مانند نوع پوست، سن، شدت مشکل پوستی، توان مالی و توقعات بیمار در نظر گرفته شود. همچنین رعایت مراقبت های بعد از درمان، استفاده از کرم های ضدآفتاب و مرطوب کننده، و مراجعه به کلینیک های معتبر با دستگاه های استاندارد و پزشکان مجرب نقش مهمی در کاهش عوارض و افزایش رضایت بیمار دارد.